Jaki jest podstawowy problem ludzkości? Co się stanie, jeśli nie zostanie on rozwiązany? Jaki powinien być człowiek? I przed czym tak naprawdę należy uratować Ziemię? W niedzielę 4 czerwca, w ramach 27. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Kontakt, na deskach Centrum Kulturalno-Kongresowego Jordanki zagościła produkcja Iwana Wyrypajewa „Badania ściśle tajne. New Constructive Ethics”.
Cały spektakl ujęty jest w formie badania naukowego prowadzonego w 2019 roku przez międzynarodową organizację New Constructive Ethics. Celem badania jest stworzenie długoterminowych strategii, które mają doprowadzić do poprawy jakości życia i rozwoju ludzkości na wszystkich poziomach.
Zaproszone osoby zostały pojedynczo wprowadzone w zamkniętą przestrzeń, w której przeprowadzane jest badanie. Jest to pomieszczenie pozornie puste – zaledwie białe ściany, biała podłoga i jedno równie białe siedzisko. A także człowiek. Człowiek, który wraz z trwaniem badania wypełnia tą przestrzeń swoją osobą, swoimi myślami.
Spektakl skupia się na rozmowach niewidocznych na scenie badaczy z trzema osobami badanymi – dwiema kobietami i jednym mężczyzną. Są to osoby uczone, o dużej wiedzy, inteligentne. Wydawałoby się, że mają racjonalną odpowiedź na każde pytanie dotyczące otaczającego ich świata. Każde z nich zostaje skonfrontowane z pewnym zestawem pytań na temat ich pracy, moralności ludzkiej i problemami na Ziemi. Jednak te oczytane, pewne siebie postacie przekonane o swojej nieomylności szybko zostają pozbawione tego wrażenia, gdy z każdym kolejnym pytaniem okazuje się, że sami nie żyją według wartości, o których tak głośno mówią.
Moim zdaniem jest to spektakl zrealizowany w idealnym formacie. Chociaż pustka scenerii początkowo zastanawia, to od momentu wejścia pierwszej aktorki na scenę, widać jak dobrze przemyślany jest to zabieg. Badanie prowadzone w zamkniętej, bezpiecznej przestrzeni pozwala na zobaczenie człowieka nagiego. Uwaga widza w pełni skupia się na grze aktorów i powolnym odkrywaniu prawdziwego ,,ja” osoby badanej. Widzimy przeistaczanie się przepytywanych autorytetów w bezbronne osoby, porównywalne z dziećmi, które tak naprawdę nie wiedzą, jak odpowiedzieć na najważniejsze pytanie. No bo jak zatrzymać nadchodzącą katastrofę klimatyczną? Czy Bóg miał rację i najlepszym rozwiązaniem jest potop i arka ratująca najlepszych na Ziemi?
Czytaj także: Dramat czy komedia? – „Wiśniowy sad” KONTAKT 2023 [RECENZJA]
Dość zaskakującym zabiegiem jest także usunięcie osób przeprowadzających badania z pola widzenia widza i uczestnika – słychać jedynie ich głosy. Są to głosy pełne profesjonalizmu, bezstronne, niekiedy wydające się wręcz nieludzkie podczas spokojnego zadawania kolejnych pytań burzącemu się uczestnikowi badania. Jednak to te niewygodne pytania pozwalają na uświadomienie badanych, jak rozbieżne są ich głoszone i praktykowane wartości.
Ta produkcja pozostawia mocny wydźwięk na długo po opuszczeniu widowni. Oprócz problemów klimatycznych i losów Ziemi poruszane są także tematy człowieczeństwa i okrucieństwa drzemiącego w ludziach, życia i śmierci, wierze i zdradzie. Całość okraszona widmem nieubłaganie zbliżającej się katastrofy oraz jej skutkami. Choć jest to dość ciężka i poważna sztuka, serdecznie polecam wszystkim, którzy mają możliwość ją zobaczyć. W końcu dopiero pchnięci przez dyskomfort chcemy coś zmienić w swoim otoczeniu.
Dla osób anglojęzycznych były dostępne zestawy słuchawek, dzięki którym również mogli cieszyć się spektaklem.
[Fot.: Edgar de Poray; Teatr Opole]