25 kwietnia 2025 roku Lizbona wyglądała jakby świętowano na jej ulicach juwenalia wolności. Tysiące Portugalczyków, z goździkami w dłoniach, świętowało 51. rocznicę obalenia dyktatury stworzonej przez Antónia Salazara. Rewolucja Goździków, kosztem zaledwie czterech ofiar, zakończyła w Portugalii jedną z najdłużej trwających dyktatur w Europie.
Zamiast wojskowej parady – marsz zwykłych ludzi z masą dobrej energii. Zamiast patosu – serdeczność, muzyka i uśmiechy. Wzdłuż Avenida da Liberdade, jednej z głównych ulic Lizbony (odpowiednika warszawskiej Marszałkowskiej, tylko więcej palm i zdecydowanie cieplej), przez cały dzień przewijały się tysiące mieszkańców. Pojawili się tam, mimo że dzień wcześniej rząd ogłosił odwołanie części oficjalnych wydarzeń z powodu ogłoszonej w kraju żałoby narodowej po śmierci papieża Franciszka.
W tym roku wyjątkowo dużo mówiło się nie tylko o samej rewolucji z 1974 roku, ale i o okrągłej rocznicy pierwszych wolnych wyborów, które odbyły się dokładnie rok później – 25 kwietnia 1975 roku. To one symbolicznie zamknęły rozdział dyktatury i otworzyły nowy – obywatelski. Warto przypomnieć, że Rewolucja Goździków obaliła trwające niemal 50 lat rządy Estado Novo – autorytarnego reżimu kierowanego przez sprawującego dyktatorską władzę António Salazara i jego następcę Marcello Caetano.
Choć rewolucja zaczęła się od puczu wojskowego, jej inicjatorami byli młodzi, lewicowi kapitanowie zrzeszeni w Ruchu Sił Zbrojnych (MFA), dzisiejsze obchody należą zdecydowanie do cywili: rodzin z dziećmi, seniorów pamiętających czasy dyktatury i młodych, którzy znają historię głównie z podręczników. Goździki, wtykane wówczas przez mieszkańców Lizbony w lufy karabinów, stały się symbolem pokojowego buntu i nieodłącznym elementem każdego 25 kwietnia.
Na tle innych europejskich stolic Portugalia pokazuje, że o wolności da się mówić bez zadęcia, a o historii – z dumą i nadzieją. Bo 25 kwietnia to nie tylko przeszłość. To przypomnienie, że demokracja to coś o co warto dbać cały czas.